مسجد ظهیریه تبریز، نگین معماری دوره قاجار در قلب آذربایجان 

در این مقاله از معرفی جاهای دیدنی تبریز درباره مسجد ظهیریه این شهر تاریخی سخن خواهیم گفت . پس اگر قصد سفر به تبریز را دارید از این مکان تاریخی دیدن کنید

تاریخچه مختصری از تبریز:

تبریز، شهری با قدمت بیش از 7000 سال، یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران و جهان است. این شهر در طول تاریخ فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته و پایتخت چندین سلسله پادشاهی از جمله مادها، هخامنشیان، ساسانیان، ایلخانیان و صفویان بوده است.

برخی از وقایع مهم در تاریخ تبریز عبارتند از:

• تاسیس: طبق شواهد باستان شناسی، قدمت تبریز به بیش از 7000 سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد.
• پایتختی: تبریز در طول تاریخ پایتخت چندین سلسله پادشاهی از جمله مادها، هخامنشیان، ساسانیان، ایلخانیان و صفویان بوده است.
• حمله مغول: در سال 617 هجری قمری تبریز توسط مغولان به رهبری چنگیزخان ویران شد.
• دوران صفوی: تبریز در دوران صفوی به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد و رونق و شکوه فراوانی به خود دید.
• معاهده ترکمنچای: پس از شکست ایران در جنگ قفقاز و امضای معاهده ترکمنچای، تبریز به طور موقت به اشغال روس‌ها درآمد.
• انقلاب مشروطه: تبریز یکی از مراکز اصلی نهضت مشروطه بود و در این شهر قیام‌های مردمی بسیاری علیه استبداد قاجار صورت گرفت.
• مدرنیزاسیون: در دوران پهلوی، تبریز شاهد تحولات و نوسازی‌های بسیاری از جمله احداث راه‌آهن، کارخانه‌ها و مدارس بود.

فاصله تبریز با شهرهای مهم: 

• تهران: 621 کیلومتر
• مشهد: 1551 کیلومتر
• اصفهان: 824 کیلومتر
• شیراز: 1382 کیلومتر
• یزد: 1189 کیلومتر
• ارومیه: 149 کیلومتر
• اردبیل: 215 کیلومتر
• زنجان: 294 کیلومتر

نکته: مسافت‌ها به صورت تقریبی و هوایی محاسبه شده‌اند. ( مشاهده برروی نقشه )

مساجد در تبریز از دیرباز نقشی فراتر از صرف مکان عبادت داشته‌اند و در طول تاریخ به عنوان مراکز فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نیز ایفای نقش کرده‌اند.

برخی از کارکردهای مهم مساجد در تبریز عبارتند از:

• مرکز عبادت: مساجد مهم‌ترین مکان برای انجام عبادات مسلمانان هستند و در طول روز نمازهای جماعت در آنها برگزار می‌شود.
• مرکز آموزش: در بسیاری از مساجد تبریز کلاس‌های آموزشی برای آموزش علوم دینی و قرآنی به کودکان و بزرگسالان برگزار می‌شود.
• مرکز فرهنگی: در برخی از مساجد کتابخانه، موزه و مراکز فرهنگی دیگر وجود دارد که به عموم مردم خدمات ارائه می‌دهند.
• مرکز اجتماعی: مساجد محل تجمع و دیدار مردم هستند و در آنها مراسم مختلف مذهبی، اجتماعی و فرهنگی برگزار می‌شود.
• مرکز سیاسی: در طول تاریخ، مساجد تبریز محل تجمع و سخنرانی‌های سیاسی بوده و در مبارزات مردم علیه ظلم و ستم نقش مهمی ایفا کرده‌اند.

برخی از مساجد مهم تبریز:

• مسجد جامع تبریز: قدیمی‌ترین مسجد تبریز که قدمت آن به دوره سلجوقیان می‌رسد.
• مسجد مظفر: یکی از زیباترین مساجد تبریز که در دوره قاجار ساخته شده است.
• مسجد النبی: بزرگترین مسجد تبریز که در دوره پهلوی اول ساخته شده است.
• مسجد کبود: از مساجد تاریخی تبریز که به دلیل کاشی‌کاری‌های نفیس خود مشهور است.
• مسجد جوادیه: یکی از مساجد مشهور تبریز که در دوره صفوی ساخته شده است.

مساجد تبریز به عنوان نمادی از فرهنگ و تاریخ این شهر، همواره مورد احترام و توجه مردم قرار داشته‌اند و در زندگی روزمره آنها نقشی اساسی ایفا می‌کنند.

چرا مسجد ظهیریه ؟

مسجد ظهیریه، مشهور به مسجد مصلای تبریز، یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین مساجد ایران و نگین معماری دوره قاجار در قلب آذربایجان شرقی است. این مسجد با شکوه که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده، در خیابان شهید مطهری (خیابان طالقانی سابق) و در مجاورت بازار تبریز واقع شده است.

تاریخچه:

ساخت مسجد ظهیریه در سال 1275 هجری شمسی به دستور “حاج میرزا محمد تقی خان ظهیرالاسلام” از ثروتمندان و خیرین تبریزی آغاز شد و پس از 27 سال در سال 1302 هجری شمسی به پایان رسید.

معماری:

مسجد ظهیریه با مساحتی حدود 7 هزار متر مربع، از جمله بزرگترین مساجد تبریز محسوب می‌شود. این مسجد شامل صحن وسیع، شبستان زمستانی و تابستانی، گنبدخانه، مناره‌ها و تزئینات چشم‌نواز کاشی‌کاری، آینه‌کاری و مقرنس‌کاری است.

ویژگی‌های برجسته:

• گنبدخانه: گنبد عظیم مسجد ظهیریه با ارتفاع 27 متر، از بزرگترین گنبدهای مساجد ایران به شمار می‌رود. این گنبد با کاشی‌های لاجوردی و فیروزه‌ای تزئین شده و در نوع خود منحصر به فرد است.
• مناره‌ها: مسجد ظهیریه دارای 4 مناره بلند و زیبا است که از دور نمایانگر شکوه و عظمت این مسجد هستند.
• تزئینات: دیوارها و محراب مسجد با کاشی‌های نفیس ایرانی در رنگ‌های مختلف تزئین شده‌اند. همچنین در این مسجد از هنرهای ظریف دیگری مانند آینه‌کاری، مقرنس‌کاری و گچبری نیز استفاده شده است.
• شبستان‌ها: شبستان‌های زمستانی و تابستانی مسجد ظهیریه از جمله زیباترین شبستان‌های مساجد ایران هستند. شبستان زمستانی با ستون‌های بلند و حجاری‌های نفیس و شبستان تابستانی با حوض و فواره‌های زیبا از جمله ویژگی‌های این دو شبستان هستند.

آدرس:

مسجد ظهیریه در خیابان شهید مطهری (خیابان طالقانی سابق) و در مجاورت بازار تبریز واقع شده است. دسترسی به این مسجد به راحتی با وسایل حمل و نقل عمومی و یا تاکسی امکان‌پذیر است.

نکات بازدید:

• ساعات بازدید از مسجد ظهیریه از 8 صبح تا 5 بعد از ظهر است.
• ورود به این مسجد برای عموم آزاد است.
• هنگام بازدید از مسجد، به حجاب اسلامی توجه داشته باشید.
• برای عکاسی و فیلمبرداری در داخل مسجد، باید از مسئولان مربوطه اجازه بگیرید.

مسجد ظهیریه، نه تنها یک مکان مذهبی، بلکه یک اثر هنری و تاریخی ارزشمند است. بازدید از این مسجد، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای هر گردشگری خواهد بود.